Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, trong giai đoạn 2018-2025, Việt Nam cần bổ sung 36.000 giảng viên có trình độ tiến sĩ. Từ nay đến năm 2030, số lượng tiến sĩ còn thiếu là 7.300 người. Năm 2019, Quỹ VinIF đã triển khai đồng bộ các chương trình học bổng, trong đó có học bổng thạc sĩ, tiến sĩ, trị giá 120 triệu đồng một năm và nghiên cứu sinh với 150 triệu đồng mỗi năm.

Bên cạnh đó, quỹ còn kết nối với các viện nghiên cứu, trường đại học tại Việt Nam nhằm hỗ trợ tài chính, công nghệ, mạng lưới tri thức và chuyên gia cho cơ sở đào tạo.

Qua ba năm, VINIF đã tài trợ tổng cộng 6 triệu USD để xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ sự phát triển của khoa học - công nghệ Việt.  Ảnh: VinIF

Trong suốt ba năm, VinIF đã tham vấn ý kiến của các nhà khoa học, nhà hoạch định chính sách của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ cùng đội ngũ giáo sư đầu ngành. Theo đó, quy trình thẩm định được đảm bảo tính khoa học, minh bạch và hiệu quả, sát với nhu cầu thực tế. Qua các năm, bộ tiêu chí và khung chương trình được bổ sung, cập nhật liên tục để hoàn thiện và đáp ứng những yêu cầu mới của khoa học thế giới.

Các ứng viên phải đáp ứng các tiêu chuẩn khoa học quốc tế với ít nhất hai bài báo đăng trên các ấn phẩm thuộc danh mục tạp chí SCIE/SSCI và có nhà khoa học uy tín bảo trợ, hợp tác. Cách làm này tương tự như các tổ chức uy tín của nước ngoài như Quỹ Humboldt (Đức), Sloan hay Fulbright (Mỹ) và Simons (Canada) nhằm đảm bảo kinh phí tài trợ được sử dụng hiệu quả, tới đúng người, mục đích.

"Chính sách tài trợ của VinIF đang đi rất đúng hướng và có lẽ đây là đồng thuận chung của các nhà khoa học", Diáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hải Nam - Hiệu trưởng Đại học Dược Hà Nội chia sẻ tại lễ sơ kết 2 năm của quỹ mới đây.

Với nguồn kinh phí lớn, quỹ chú trọng đầu tư dài hạn, liên tục và bài bản. Riêng học bổng Thạc sĩ, Tiến sĩ, quỹ đồng hành cùng các học viên, nghiên cứu sinh cả nước trong ba năm liên tiếp với tổng cộng 753 suất học bổng, tương đương 102 tỷ đồng. Cùng với gần 30 tỷ đồng đầu tư cho các chương trình hợp tác đào tạo thạc sĩ khoa học dữ liệu, tổng mức tài trợ của VINIF đến nay khoảng 132 tỷ đồng (khoảng 6 triệu USD).

Tại lễ công bố và sơ kết hai năm các chương trình học bổng và đào tạo, Giáo sư Vũ Hà Văn, Giám đốc Khoa học VinIF và VinBigData cho biết, hiện một mạng lưới trí thức trẻ thuộc đa dạng lĩnh vực đang dần hình thành và kết nối. "Tôi kỳ vọng đây sẽ là nguồn lực tinh hoa kiến tạo sự phát triển toàn diện của đất nước", ông nói thêm.

Mặc dù mới thành lập, VINIF đã kiến tạo được một hệ sinh thái nghiên cứu, đào tạo, kết nối, chia sẻ tri thức khoa học. Theo Phó giáo sư, Tiến sĩ Huỳnh Quyết Thắng, Hiệu trưởng Đại học Bách Khoa Hà Nội, các nhóm nghiên cứu được tài trợ đều thu hút nhiều sinh viên giỏi vào làm việc. Những công bố nghiên cứu khoa học ở trường, viện đều tăng rõ rệt cả số lượng lẫn chất lượng.

Năm 2019-2020, các học viên Bách Khoa nhận học bổng của quỹ này đã có khoảng 50 bài báo công bố trong tạp chí khoa học uy tín. Nhờ hợp tác với VinIF, các đơn vị thành viên như Đại học Công nghệ thông tin cũng nhận được cơ sở vật chất phù hợp với chương trình thạc sĩ khoa học dữ liệu. "Đây là quỹ đầu tiên đồng hành trực tiếp với người sau đại học và góp phần hình thành những nhóm nghiên cứu mạnh", ông Thắng khẳng định.

Với sự đầu tư mang tính tổng thể dành cho các chương trình học bổng thạc sĩ, tiến sĩ, sau tiến sĩ và hợp tác đào tạo thạc sĩ, VinIF là một trong số những quỹ tư nhân quan tâm toàn diện tới giáo dục sau Đại học. Theo Giáo sư Tiến sĩ Phùng Hồ Hải, Viện trưởng Viện Toán học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, ý nghĩa của Quỹ đổi mới sáng tạo Vingroup nằm ở phương thức tài trợ thay vì số lượng học bổng, đề tài.

VINIF tài trợ 6 triệu USD cho các nghiên cứu sinh xuất sắc trên toàn quốc. Ảnh: VINIF

Các hoạt động tài trợ của VinIF đã góp phần tạo nên những thay đổi tích cực cho môi trường và văn hóa nghiên cứu trong nước, thúc đẩy sự phát triển của khoa học công nghệ trong nước.

Đại diện đơn vị cho biết, sự thành công của quỹ đến từ nhận thức giá trị lao động thật sự của người làm khoa học, coi học viên hay nghiên cứu sinh là nguồn nhân lực, cần được trả lương, trao học bổng; thạc sĩ, tiến sĩ hay nghiên cứu sau tiến sĩ là một nghề, không đơn thuần là chuyện đi học.

Theo Giáo sư Vũ Hà Văn, ở Mỹ, đi học sau đại học được coi như một công việc toàn thời gian, người học chỉ chuyên tâm nghiên cứu và được nhận trợ cấp từ Chính phủ hoặc doanh nghiệp. Còn tại Việt Nam, phần lớn những người này chỉ dành một phần thời gian cho việc học nên chất lượng không đảm bảo. Sự khác biệt ấy dẫn tới khác biệt về chất lượng đào tạo.

Hai năm qua, nhiều nhà khoa học trẻ đã được VinIF đã "đỡ đầu". Dương Tiến Anh - Tiến sĩ Dược học 27 tuổi, người sở hữu 4 bằng sáng chế và 14 công bố trên tạp chí quốc tế chuẩn ISI cho biết học bổng của quỹ đã giúp anh thay đổi cái nhìn về nghiên cứu khoa học và việc học tiến sĩ. "Chuyên tâm làm khoa học, tôi có thể sống được bằng nghề và phát huy tối đa năng lực bản thân để tạo ra những nghiên cứu có ích đối với xã hội", anh nói.